آشنایی با مفهوم وب و انواع وب

در دنیای دیجیتال امروز، وب به عنوان یکی از بنیادی‌ترین ابزارهای ارتباطی و اطلاعاتی، تحولات فراوانی را به خود دیده است. اگرچه وب به‌طور کلی برای ما مفهوم واحدی دارد، اما در واقعیت، این حوزه چندین مرحله تکاملی را پشت سر گذاشته است که هر کدام ویژگی‌ها و امکانات خاص خود را دارند. از روزهای ابتدایی وب که با صفحات ایستا و ساده آغاز شد، تا ظهور وب ۲.۰ که تعامل و مشارکت کاربران را به کانون توجه تبدیل کرد، و اکنون در آستانه‌ی ورود به دوران وب ۳.۰ با مفاهیم پیشرفته‌تری چون بلاک‌چین و هوش مصنوعی، دنیای وب در حال تجربه‌ی تحولات عظیم و هیجان‌انگیزی است.

در این مقاله، قصد داریم نگاهی جامع و دقیق به انواع وب بیندازیم و هر مرحله از این تحول را بررسی کنیم. از وب ۱.۰ با صفحات ساده و غیرتعامل‌پذیر تا وب ۲.۰ که با امکاناتی چون رسانه‌های اجتماعی و مشارکت کاربران به یک اکوسیستم پویا و تعاملی تبدیل شد، و در نهایت، وب ۳.۰ که promises جدیدی در زمینه‌های امنیت، شفافیت و هوش مصنوعی به همراه دارد.

تاریخچه وب

ظهور وب را می توان منشاء یکی از مهمترین تحولات قرن بیست و یک در عرصه ارتباطات دانست. ایده اولیه در مورد وب جهان گستر در سال 1980 (میلادی) توسط تیم برنرزلی ارائه شد. او پس از حدود ۱۰ سال به کمک یکی از همکاران خود اولین صفحه وب را در آگوست سال 1991 ایجاد و منتشر کرد که این صفحه، تنها شامل چند خط به همراه یک لینک ایمیل بود. این صفحه از چند تگ ساده با زبان  HTML تشکیل شده بود که به مرور با گسترش زبان HTML و پیدایش کدهای CSS ، این صفحه تکمیل تر شد و به یک وب سایت استاتیک تبدیل شد.

Web چیست؟

معنی وب (World Wide Web ) یک سامانه اطلاعاتی از پرونده‌های ابرمتنی متصل به هم است که از طریق شبکه جهانی اینترنت قابل دسترسی هستند. به کمک یک مرورگر وب می‌توان صفحات وب (که شامل متن، تصویر، ویدئو و سایر محتویات چندرسانه‌ای هستند) را مشاهده کرده و به کمک ابرپیوندها در میان آن‌ها حرکت کرد. به طور کلی به فضای آنلاین متشکل از میلیون ها، بلکه میلیاردها وب سایت اینترنتی "وب" گفته می شود. در حقیقت، به مجموعه وب سایت های اینترنتی مختلف، که در سراسر دنیا و به زبان های گوناگون هستند، وب گفته می شود. وب بستری از به هم پیوستن شبکه های کامپیوتری مختلف به منظور به اشتراک گذاری محتوا می باشد، اما وب سایت، یکی از واحدهای کوچک تشکیل دهنده این رسانه جهانی است.

 انواع وب چیست؟

-وب 1.0

از سال 1990 که وب توسط آقای برنرزلی ارائه شد، جنبشی به وجود آمد که باید همه اطلاعات از روی کاغذ به اطلاعات الکترونیکی تبدیل شود. افراد و شرکت‌ها تلاش کردند تا محتوای کاغذی خود را به محتوای دیجیتالی تبدیل کنند. جنبش سریع دیجیتالی شدن اطلاعات موجب شد که کاربران وب، امکان دسترسی به انبوهی از اطلاعات را داشته باشند. نتایج این حرکت، میلیون‌ها صفحه حاوی اطلاعات مختلف است که امروز در دسترس همه است و خیلی‌ها برای تعریف آن از این جمله استفاده می‌کنند: "چیزی که در اینترنت نیست، وجود ندارد".

- وب 2.0

وب 2.0 را یک رویکرد نو می دانند نه یک تکنولوژی جدید! رویکرد جدید وب به این صورت است که اطلاعات به واحدهای کوچکتری از محتوا تقسیم می شوند. در حقیقت، وب جدید دنیای "داده" است نه دنیای "اسناد". در وب 2.0 دیگر به دنبال منابع قدیمی اطلاعات نیستیم، بلکه به دنبال ابزاری هستیم تا اطلاعات را به شیوه های جدید و موثرتری جمع آوری و تلفیق کند و در اختیار ما قرار دهد. نرم افزارهای مبتنی بر وب، محیط وب را از صفحات ساده به دنیایی چند بعدی تبدیل کرده‌اند که امکان برقراری ارتباطات فردی و کارهای گروهی را فراهم کرده است. شبکه‌های اجتماعی به سرعت به وجود آمده اند و با استقبال گسترده کاربران رو به رو شده اند. وب 2.0 به بستری تبدیل شده است که می‌توان انواع نرم افزار را بر پایه آن ساخت تا کاربران فارغ از نیاز به نصب آن بر روی کامپیوتر شخصی شان، بتوانند در هر مکانی به آن‌ها دسترسی داشته باشند.

- وب 3.0

نسخه سوم وب تازه در حال متولد شدن است و مرحله ای جدید از آینده وب است. تمرکز اصلی وب 3.0 روی هوشمند شدن وب است و پیش بینی می‌شود که در آینده نزدیک کامپیوتر ها، محتوای وب را می‌فهمند و آن را درک می کنند. تکنولوژی های جدید همچون وب معنایی در دستور کار این نوع از وب قرار خواهد گرفت. نرم افزارهای تحت وب 3.0، استفاده از اینترنت پر سرعت را در میان مردم جهان افزایش خواهند داد. در وب 3.0، برنامه ها نسبتا کوچک و کم حجم خواهند شد، داده ها به صورت توده ای خواهند بود، برنامه بسیار سریع و قابل انعطاف خواهند بود و بر روی هر سیستمی قابل اجرا خواهند بود.

عناصر اصلی وب

• وب سرور (Web Server)

کامپیوتری که به‌صورت تمام‌وقت به اینترنت متصل است و برای استفاده بهتر در فضای اینترنت بهینه‌سازی شده است.

•  صفحه وب (Web Page)

همانند یک کتاب که از صفحات مختلفی تشکیل شده است. یک وب‌سایت هم معمولاً از چندین صفحه تشکیل می‌شود. به هر صفحه در فضای وب یک WebPage می‌گویند.

• وِب‌سایت (Web Site)

یک وِب‌سایت (WebSite) از چندین صفحه وب (WebPage) تشکیل شده است و تمام این صفحات متعلق به یک نام دامنه هستند.

•  دامنه (Domain)

نام دامنه همان آدرسی است که افراد در نوار URL مرورگر خود برای دیدن وب‌سایت شما تایپ می‌کنند. به زبان ساده‌تر، اگر وب‌سایت را یک خانه در نظر بگیرید، نام دامنه همان آدرس خانه است. 

• hypertext  یا ابر متن

فرمتی از اطلاعات است که به افراد اجازه می‌دهد در محیط کامپیوتر با استفاده از ارتباط داخلی موجود میان دو متن از بخشی از سند به بخش دیگری از آن یا حتی سند دیگری مراجعه کنند و به اطلاعات جدیدی دسترسی یابند. اگر به جای متن، یک فایل صوتی تصویری باشد در این صورت به آن ابررسانه (hypermédias) می گویند. 

• URL یا آدرس اینترنتی 

شناسه‌های منحصر به فردی هستند که برای مشخص کردن محل حضور اطلاعات موجود بر روی شبکه (فایل کامپیوتری، سند یا منابع دیگر) به کار می‌روند.

•  مدل Client-Server یا مشتری- خدمت‌گزار

سیستمی است که در آن نرم‌افزار یا کامپیوتر مشتری(مرورگر) از نرم‌افزار یا کامپیوتر خدمت‌گزار(وب سرور) تقاضای دریافت منابع اطلاعاتی مانند داده یا فایل می‌کند. 

• markup language یا زبان علامت گذاری

به کاراکترها یا کدهای موجود در متن که ساختار متن وب معنایی را مشخص می‌کنند، زبان علامت گذاری گویند.

•  زبان نشانه‌گذاری ابرمتن (HTML : Hypertext Markup Language)

نام زبانی است که برای ساخت صفحات وب از آن استفاده می‌شود. توسط این زبان عناصر مختلف یک صفحه وب (مثل: متن، تصویر، عناوین، لینک، جداول و…) را مشخص می‌کنیم که در کجای صفحه نمایش داده شوند.

• CSS (شیوه نمایش یک سند)

CSS به کدهایی گفته می‌شود که برای زیباتر شدن صفحات وب استفاده می‌شوند. وقتی HTML می‌گوید کدام المان (متن یا عکس و…) در کجای صفحه قرار بگیرد. کدهای CSS می‌گوید که آن آلمان چگونه نمایش داده شود.

•  مرورگر وب (Web Browser)

مرورگرهای وب در واقع نرم‌افزارهایی هستند که فایل‌های html صفحات وب را خوانده و کدهای HTML و CSS آن را ترجمه می‌کنند تا کاربر به جای دیدن یک سری کد معادل آنها را به صورت متن، عکس، ویدئولینک، جدول و…مشاهده کند.

 نحوه عملکرد وب: از سرور تا مرورگر

دنیای وب به‌طور اساسی بر پایه‌ی یک مدل ساده و کارآمد به نام مدل «سرور-کلاینت» یا «خدمت‌دهنده-خدمت‌گیرنده» طراحی شده است. در این سیستم، سرورها و کلاینت‌ها نقش‌های متفاوتی ایفا می‌کنند که به تعاملات وب امکان‌پذیری می‌دهد. 

سرورها، که به نوعی مخازن دیجیتالی هستند، اطلاعات وب‌سایت‌ها را در خود نگه می‌دارند. این اطلاعات شامل فایل‌ها، متون، تصاویر و سایر داده‌هایی است که شما هنگام مرور اینترنت با آن‌ها روبرو می‌شوید. همان‌طور که یک منزل اجاره‌ای برای سکونت فراهم می‌شود، وب‌سایت‌ها نیز بخشی از فضای ذخیره‌سازی سرور را اشغال می‌کنند.

از طرف دیگر، مرورگرهای وب مانند درب‌های ورود به دنیای آنلاین عمل می‌کنند. زمانی که شما مرورگر را باز می‌کنید و آدرس وب‌سایت (URL) مورد نظر خود را وارد می‌کنید، مرورگر به سرور درخواست می‌فرستد تا اطلاعات مربوط به آن وب‌سایت را دریافت کند. در واقع، مرورگر نقش «درخواست‌کننده» را ایفا می‌کند و سرور به عنوان «پاسخ‌دهنده» عمل می‌کند. سرور پس از دریافت درخواست، اطلاعات را به مرورگر ارسال می‌کند و مرورگر آن اطلاعات را به‌صورت قابل‌فهم و قابل‌نمایش در صفحه نمایش شما ارائه می‌دهد.

به این ترتیب، تعامل میان سرور و مرورگر، فرآیند نمایش وب‌سایت‌ها را برای کاربران ساده و سریع می‌سازد و به این ترتیب تجربه‌ای بی‌وقفه از استفاده از وب را فراهم می‌آورد.

مرور بر انواع وب‌ سایت‌: از پلتفرم‌های تجاری تا فضاهای اجتماعی

وب‌سایت‌ها، همچون ابزارهایی در دنیای دیجیتال، به شکل‌های مختلفی ظاهر می‌شوند و هر یک به هدف خاصی طراحی شده‌اند. در اینجا، به معرفی هشت نوع اصلی وب‌سایت خواهیم پرداخت که هرکدام نقشی منحصر به فرد در اینترنت ایفا می‌کنند و به کاربران و کسب‌وکارها خدمات ویژه‌ای ارائه می‌دهند.

وب‌سایت‌های تجارت الکترونیک (E-commerce Websites)

وب‌سایت‌های تجارت الکترونیک، مراکز خرید آنلاین هستند که به کاربران امکان خرید و فروش محصولات و خدمات را از طریق اینترنت می‌دهند. این وب‌سایت‌ها معمولاً دارای قابلیت‌هایی مانند سبد خرید، سیستم‌های پرداخت امن و نمایه‌های دقیق محصولات با تصاویر و توضیحات فنی هستند. هدف آن‌ها ساده‌سازی فرآیند خرید و فروش و فراهم کردن تجربه‌ای راحت و سریع برای خریداران و فروشندگان است.

وب‌سایت‌های شرکتی (Business Websites)

وب‌سایت‌های شرکتی به‌عنوان ویترین آنلاین برای شرکت‌ها و برندها عمل می‌کنند. این وب‌سایت‌ها معمولا شامل بخش‌هایی مانند معرفی شرکت، خدمات و محصولات، پروژه‌ها، و اطلاعات تماس هستند. هدف آن‌ها ارائه یک تصویر حرفه‌ای و جامع از فعالیت‌ها و دستاوردهای شرکت به مشتریان و شرکای تجاری است.

وب‌سایت‌های پورتفولیو (Portfolio Websites)

وب‌سایت‌های پورتفولیو، نمایشگاهی برای آثار و پروژه‌های فردی یا گروهی هستند. این نوع وب‌سایت‌ها بیشتر بر روی نمایش مهارت‌ها و نمونه‌کارها تمرکز دارند و معمولاً از امکاناتی نظیر گالری‌های تصویری و بخش‌های معرفی پروژه بهره‌مندند. این وب‌سایت‌ها به‌ویژه برای خلاقان و حرفه‌ای‌های حوزه‌های طراحی، عکاسی، و توسعه نرم‌افزار مناسب هستند.

وب‌سایت‌های بلاگ (Blog Websites)

وب‌سایت‌های بلاگ فضایی برای انتشار مطالب و مقالات در زمینه‌های مختلف از جمله آموزش، تحلیل‌های خبری، و سرگرمی فراهم می‌آورند. این وب‌سایت‌ها به نویسندگان و تولیدکنندگان محتوا اجازه می‌دهند تا مقالات و نظرات خود را به اشتراک بگذارند و با مخاطبان در تعامل باشند.

وب‌سایت‌های آموزشی (Educational Websites)

وب‌سایت‌های آموزشی، پلتفرم‌هایی برای ارائه و یادگیری محتوای آموزشی هستند. این وب‌سایت‌ها می‌توانند شامل دوره‌های آموزشی آنلاین، ویدئوهای تدریس، و منابع یادگیری در زمینه‌های مختلف نظیر زبان‌آموزی، مهارت‌های فنی و علوم باشند. هدف آن‌ها ارتقاء دانش و مهارت‌های کاربران به‌وسیله محتوای آموزشی مفید و کاربردی است.

وب‌سایت‌های شخصی (Personal Websites)

وب‌سایت‌های شخصی به افراد این امکان را می‌دهند که برند شخصی خود را معرفی کنند و پروژه‌ها و مهارت‌های خود را به نمایش بگذارند. این وب‌سایت‌ها به‌ویژه برای فریلنسرها، حرفه‌ای‌ها و هنرمندان طراحی شده‌اند تا به آن‌ها کمک کنند تا رزومه آنلاین خود را ایجاد کرده و به مخاطبان و مشتریان بالقوه معرفی شوند.

وب‌سایت‌های سرگرمی (Entertainment Websites)

وب‌سایت‌های سرگرمی به‌منظور ارائه محتواهای تفریحی و لذت‌بخش طراحی شده‌اند. این وب‌سایت‌ها شامل پلتفرم‌های پخش فیلم، موسیقی، بازی‌های آنلاین و دیگر انواع محتواهای سرگرم‌کننده هستند که هدف آن‌ها فراهم کردن لحظات خوشایند و سرگرم‌کننده برای کاربران است.

وب‌سایت‌های رسانه اجتماعی (Social Media Websites)

وب‌سایت‌های رسانه اجتماعی، فضاهایی برای ارتباط و تعامل میان کاربران فراهم می‌آورند. این وب‌سایت‌ها شامل شبکه‌های اجتماعی، فروم‌ها و پیام‌رسان‌ها هستند که به کاربران اجازه می‌دهند تا اطلاعات و محتواهای خود را با دیگران به اشتراک بگذارند و در گفتگوهای آنلاین شرکت کنند.

با شناخت این دسته‌بندی‌ها، می‌توانید به‌طور بهتر و آگاهانه‌تری نیازها و اهداف خود را در دنیای آنلاین شناسایی کرده و وب‌سایت مناسب برای خود یا کسب‌وکار خود انتخاب کنید.

تفاوت بین وب و اینترنت: یک نگاه مختصر

بسیاری از افراد به اشتباه اینترنت و وب را به‌جای هم استفاده می‌کنند، اما این دو مفهوم کاملاً متفاوت هستند. 

اینترنت یک شبکه گسترده از کامپیوترها و دستگاه‌های متصل به‌هم است که به‌وسیله پروتکل‌های استاندارد مانند TCP/IP ارتباط برقرار می‌کنند. این شبکه به شما امکان می‌دهد که از خدمات مختلفی مانند ایمیل، پیام‌رسانی و اشتراک‌گذاری فایل بهره‌برداری کنید.

وب، که به‌عنوان وب جهانی یا World Wide Web نیز شناخته می‌شود، بخشی از اینترنت است که به‌طور خاص شامل مجموعه‌ای از صفحات وب و وب‌سایت‌هاست. وب به شما این امکان را می‌دهد که با استفاده از مرورگر به محتوای متنی، تصویری و تعاملی دسترسی پیدا کنید.

به عبارت دیگر، وقتی با ایمیل ارتباط برقرار می‌کنید یا فایل‌های خود را به اشتراک می‌گذارید، از اینترنت استفاده می‌کنید. اما وقتی که به وب‌سایتی مانند گوگل مراجعه می‌کنید و اطلاعات جستجو می‌کنید، در حال استفاده از وب هستید 

در نتیجه، اینترنت زیرساخت اصلی ارتباطات آنلاین است و وب یکی از خدمات قابل‌دسترس بر روی این زیرساخت.

کلام آخر

آشنایی با انواع وب‌سایت‌ها و نقش آن‌ها در فضای دیجیتال، به شما این امکان را می‌دهد که به‌طور مؤثرتر نیازهای خود یا کسب‌وکار خود را برآورده کنید. وب‌سایت‌ها از جنبه‌های مختلفی چون تجارت الکترونیک، معرفی شرکت‌ها، نمایش نمونه‌کارها، انتشار محتوا، آموزش، سرگرمی و تعامل اجتماعی طراحی شده‌اند. درک تفاوت‌ها و ویژگی‌های هر نوع وب‌سایت به شما کمک می‌کند تا بهترین گزینه را برای اهداف خاص خود انتخاب کنید و از امکانات و خدمات متنوع اینترنت بهره‌برداری بهینه‌ای داشته باشید.